Dyslalia
Dyslalia [z greckiego dys -zaburzenie; lalia – mowa] to wada polegająca na realizacji fonemów niezgodnie ze zwyczajem społecznym, normą w danym języku. Stanowi ona opóźnienie w przyswajaniu sobie języka z powodu opóźnionego wykształcenia się funkcji pewnych struktur mózgowych. Zachowane są rytm, akcent, melodia, lecz mowa jest zatarta, mało zrozumiała bądź też zupełnie niezrozumiała (bełkot).
Zaburzenie to spowodowane jest najczęściej zniekształceniem zgryzu, nieprawidłową budową języka, anomaliami zębowymi (np. diastema), niską sprawnością warg lub języka, obniżeniem słyszalności, brakiem pionizacji języka, brakiem stymulacji rozwoju mowy, opóźnionym rozwojem psychosomatycznym, brakiem zainteresowania mową innych, nieprawidłowymi wzorcami mowy. Ze względu na ilość zniekształconych głosek (fonemów) wyróżnia się:
- dyslalię jednorodną (podczas realizacji pojedynczej głoski zanika jej jedna cecha np. wibracja czy dźwięczność),
- dyslalię wieloraką (kilka lub kilkanaście fonemów realizuje się niezgodnie z normą np. fonemy trzech szeregów głosek dentalizowanych: s, z, c, dz ; sz, ż, cz, dż ; ś, ź, ć, dź),
- dyslalię całkowitą (alalię motoryczną) – realizowane są tylko elementy prozodyczne wypowiedzi, czyli melodia, akcent i rytm; wymowa jest bełkotliwa, niewyraźna, niezrozumiała dla otoczenia. Polega na deformowaniu, zastępowaniu lub opuszczaniu niemal wszystkich głosek.
W obrębie dyslalii jednorakiej oraz wielorakiej można także wyróżnić dyslalię: prostą i złożoną (w czasie realizacji głoski zanika kilka cech danego fonemu np. dźwięczność i miękkość).