Seplenienie
Seplenienie (sygmatyzm) – polega ono na nieprawidłowej realizacji głosek zębowych (dentalizowanych): syczących (s, z, c, dz), szumiących (š, ž, č, dż) i ciszących (ś, ź, ć, dź). Rozróżnia się następujące rodzaje seplenienia:
- seplenienie międzyzębowe – podczas wymowy głosek jednego z szeregów głosek (ciszące, szumiące, syczące) bądź wszystkich trzech język wsuwa się między zęby;
- ostre gwiżdżące s – występuje najczęściej u osób z anomaliami zębowymi, np. diastema i nieregularne ustawienie zębów;
- sygmatyzm krtaniowy – głoski dentalizowane zastępuje się przez szmer wytwarzany w krtani, czyli tzw. zwarcie krtaniowe. Ten rodzaj zaburzenia logopedycznego powstaje przy rozszczepieniach podniebienia, wiotkości mięśni krtani i nagłośni;
- mogisygmatyzm (elizje, czyli opuszczenie dźwięku) – brak realizacji głosek dentalizowanych (koza – koa, świnka – finka);
- parasygmatyzm (substytucje głosek) – zastępowanie głosek dentalizowanych innymi, realizowanymi prawidłowo, np. szafa – safa, cebula – tebula, sałata – śałata, dzbanek – zbanek;
- sygmatyzm nosowy – w czasie artykulacji głosek powietrze wydostaje się nieprawidłowo przez nos;
- seplenienie wargowo-zębowe – powstaje wtedy, gdy język nie bierze udziału w wymowie. Głoski wymawia się tu wargami charakterystycznie wysuniętymi do przodu, podobnie jak podczas wydmuchiwania powietrza;
- seplenienie boczne – dotyczy głosek zębowych; podczas ich wymowy język ułożony jest niesymetrycznie, zaś dźwiękom towarzyszy nieprzyjemne brzmienie.
Przyczynami seplenienia mogą być: nieprawidłowa budowa narządów mowy, upośledzony słuch, nieprawidłowy zgryz czy niesprawność języka i warg.